Gemeente Almere is bezig met het plannen van ingrijpende veranderingen, zoals meerdere nieuwbouwprojecten en de aanleg van parkeergarages. In het kader van het ‘Centrumplan Almere’ heeft de gemeente samen met De Boominspecteurs een gedetailleerde Nulmeting uitgevoerd bij maar liefst 4.000 bomen in het centrum. Het doel? Inzicht krijgen in de gezondheid en de waarde van deze bomen, om weloverwogen beslissingen te kunnen nemen over het toekomstige groen in de stad. In dit interview gaan we in gesprek met Theo Katerberg, Technicus bomen, en Leon Wiers, Technisch beheeradviseur groen, over het Centrumplan Almere en de rol die bomen hierin spelen. We duiken dieper in onze dienstverlening rondom ‘Bomen in Projecten’, de methodiek Boomcijfer en de praktische toepassingen van de resultaten. Wat zijn de voordelen van onze aanpak voor het vergroenen van de stad? En wat kunnen andere gemeenten leren van Almere’s ervaringen? In dit gesprek komen de belangrijkste inzichten en uitdagingen naar voren, en wordt duidelijk waarom deze innovatieve benadering van bomenbeheer steeds populairder wordt.

Wat houdt het project Centrumplan Almere in?
Theo: “Het centrum van Almere is onderhevig aan veel veranderingen. Denk hierbij aan de sloop van gebouwen, nieuwbouwprojecten en het bouwen van parkeergarages. Dit is de reden waarom wij graag, in samenwerking met De Boominspecteurs, de ‘Nulmeting Bomen in Projecten’ wilden laten uitvoeren in het hele centrum. Nu we alle bomen in kaart hebben gebracht, wordt duidelijk in welke bomen wij kunnen investeren, waar er slecht groeiende bomen staan en welke groeiplaatsen verbeterd kunnen worden. Ook zijn we erachter gekomen dat er 317 bomen in Almere staan met Boomcijfer 1. Deze bomen zijn dus in topvorm en mogen daarom niet gekapt worden tijdens een project.”

Hoe zijn jullie gekomen bij de toepassing van het Boomcijfer?
Leon: “Op de Vakbeurs Openbare Ruimte 2024 hebben we gesproken over deze mogelijkheid. Wij waren als gemeente Almere op zoek naar een mogelijkheid om een ‘leek’ duidelijk en overzichtelijk uit te kunnen leggen wat de kwaliteit en toekomstverwachting is. Vooral de kleurcodering is hierbij een aansprekend aspect.”

Het Boomcijfer is een aanvulling op het W-cijfer. Hoe kijken jullie daartegenaan?
Theo: “Aangezien het Boomcijfer nog een nieuwe methode is voor ons, moesten wij in het begin zoeken naar de verschillen. In tegenstelling tot het W-cijfer gaat het Boomcijfer uit van het boomkroonvolume. Dit is zeer belangrijk, aangezien het boomkroonvolume een positieve invloed heeft op klimaatfactoren zoals verkoeling en verdamping. In stedelijke omgevingen hebben we veel te maken met betonstructuren, die warmte vasthouden. Grote boomkronen bieden hier wat tegenwicht voor. Daarom is het Boomcijfer een belangrijke en goede aanvulling op het W-cijfer.”

Vanwaar zijn jullie een samenwerking gestart met De Boominspecteurs?
Theo: “Gemeente Almere werkt al vier jaar lang samen met De Boominspecteurs. Zodra een derde partij advies wil over het laten uitvoeren van een Bomen Effect Analyse (BEA), dan verwijzen wij hen ook vrijwel altijd door naar De Boominspecteurs.”

Hoe is de samenwerking verlopen?
Theo: “De samenwerking is erg goed verlopen. Wij hadden ook niet anders verwacht. Floris van Imhoff en Youri van Woerkom kwamen aan het begin van het project langs om alles duidelijk uit te leggen. Dit was een zeer waardevolle bijeenkomst. Daarna verliep de Nulmeting heel soepel.”

Waren er uitdagingen tijdens het uitvoeren van het project?
Theo: “Nee, er waren niet echt veel uitdagingen. Toen de resultaten binnenkwamen zijn wij wel met onze collega’s van Stadsruimte om de tafel gegaan, om te bepalen hoe wij de resultaten zouden kunnen interpreteren. Dit om te voorkomen dat er meteen vanuit Gebiedsontwikkeling besluiten zouden worden genomen, alleen op basis van de Boomcijfers. In een sessie hebben wij deze collega’s het doel en de uitkomst uitgelegd om misverstanden te voorkomen en kansen uit te lichten, door bijvoorbeeld meer ondergrondse ruimte voor de bomen te creëren. enz. Hierdoor hebben wij geprobeerd om eventuele onomkeerbare keuzes te vermijden.”

Leon: “Bij de uitvoering waren er weinig uitdagingen. Tijdens het vertalen van de resultaten kwamen er wel een paar moeilijke aspecten naar voren. Wij ontvingen namelijk niet alleen tekeningen met de factor ‘Boomcijfer’ erop, maar ook tekeningen en documenten waarop de factoren ‘Kwaliteit’, ‘Toekomstverwachting’ en ‘Beheerbaarheid’ stonden. Dit bracht hij ons vragen naar boven: Hoe staan deze factoren in verhouding tot elkaar? En welke factor weegt het zwaarst qua bepaling of een boom kan blijven staan of moet wijken voor de ontwikkelingen? Wij kwamen erachter dat het handig zou zijn om een afwegingstabel of een stappenplan meegeleverd te krijgen. Dat zou hier eventueel bij kunnen helpen.”

Wat vinden jullie van de resultaten?
Theo: “De resultaten waren grotendeels een bevestiging voor ons. Wij weten dat het Boomcijfer 5 (bomen die een boomcijfer 5 of 6 hebben zijn economisch minder waard dan een boom die net is aangeplant – red.) vaak voorkomt in steden, aangezien de standplaatsen in bestrating vaak niet optimaal zijn. Dit is bij ons ook het geval. Daarnaast hebben wij ontdekt dat de bomengroep langs de stad goed scoort op conditie, maar veel minder goed op beheerbaarheid en toekomstverwachting. Hierdoor gaan wij nadenken over wat voor soort bomen er in de stad geplant moeten worden. Dit blijft toch maatwerk. Het was ook heel verhelderend om te zien, aan de hand van de bomendata, welke bomen niet naar behoren functioneren en welke (groep) bomen te belangrijk en gezond zijn om te kappen. De Nulmeting biedt een goede basis voor de besluiten die belangrijk zijn voor de vergroening van onze stad op de lange termijn.”

Wat hebben jullie al gedaan met de resultaten en hoe gaan jullie deze verder toepassen?
Theo: “De resultaten zijn al besproken binnen het team, maar we hebben ze nog niet kunnen bekijken en analyseren per project. Dit gaat uiteraard nog wel gebeuren. De plannen van de projecten liggen klaar, maar het schetsontwerp moet nog gemaakt worden. Zodra deze klaar ligt, kan de Nulmeting ernaast gelegd worden.”

Raden jullie de Nulmeting aan bij andere gemeenten?
Theo: “Absoluut! Wij raden de Nulmeting zeker aan bij andere gemeenten. Ik vind de Nulmeting heel waardevol. Het geeft een nauwkeurig overzicht in de bomendata van de gebieden. Het Boomcijfer is heel handig en behulpzaam, in de aanloop naar een project, om nog vóór het schetsontwerp een goed beeld te krijgen van de bomen. Als boombeheerder is het belangrijk om te weten wat de status is van de bomen, voordat je met het project aan de slag gaat. Het is ook fijn dat er binnen GRIB een dashboard bestaat van het Boomcijfer. Dit dashboard was voor ons een geweldige tool om alvast inzicht te krijgen in ons bomenareaal. Ik ben dankbaar dat wij nu een overzichtelijk beeld hebben van onze bomen, waar wij mee aan de slag kunnen!”

Willen jullie zelf nog iets toevoegen?
Theo: “Voor elke boombeheerder is de Nulmeting en Boomcijfer aan te raden, omdat er dan per boom inzicht is in de status, nog voordat je met het project aan de slag gaat. Dit voorkomt een hoop gedoe achteraf.”

Wilt u meer informatie over de methodiek Boomcijfer of de Nulmeting? Of wilt u met ons in gesprek over wat wij voor u en uw project kunnen betekenen? Neen dan gerust contact met ons op.