Linde: ’s zomers niet te missen, ’s winters incognito

De verschillende lindesoorten herkent een boomtechnicus redelijk eenvoudig aan het blad. Maar hoe ze uit elkaar te houden wanneer het blad is gevallen? En waarom moeilijk doen, een linde is een linde, toch? Voor assortimentsdeskundige en docent van de Kweekvijver Simen Brunia doet de boomsoort of cultivar er wel degelijk toe. Daarom heeft hij het afgelopen jaar zijn website bomenbieb.nl verder uitgebreid met macrofoto’s van winterkenmerken, onder meer van de linde.

Inspecteer je bomen, dan is de boomsoort meestal een gegeven waar je niet lang bij stilstaat. Maar wat als je zeker weet dat de verkeerde soort staat ingevuld? Simen: “Aanpassen van de boomsoort kan voelen als de opdrachtgever of een collega ongelijk geven. Maar laat je de verkeerde soort staan, dan wordt bij inboet de verkeerde soort aangeplant. Bijvoorbeeld bij linde zie je regelmatig dat in een laan plotseling een afwijkende soort of cultivar staat.”

Bewust druipvrij
“Aan de andere kant kan het een bewuste keuze zijn om een afwijkende cultivar aan te planten. Het sortiment wordt steeds breder. Linde is daar een goed voorbeeld van, deze soort staat bekend om luisgevoeligheid. Maar er zijn inmiddels druipvrije cultivars. In een laan met Tilia cordata kun je bij parkeerplaatsen Tilia cordata ‘Savaria’ aanplanten, een druipvrije cultivar die toch een gelijk beeld geeft”, vertelt Simen. “Alleen al om de bewuste keuze te kunnen maken, is kennis van sortiment belangrijk. En bovendien is correcte data de basis van goed bomenbeheer, daar hoort de boomsoort ook bij. Als docent geef ik mee: wees kritisch op alle beschikbare bronnen.”

Simen vertelt: “bij boomsoorten herkennen in de winter is een brede blik belangrijk. Als je in het veld staat, heb je de hele boom tot je beschikking. Dan kijk je naar boomgrootte, kroonvorm en takstructuur, schors en de kleur, stand en grootte van knoppen. Kijk ook naar vruchten, zelfs al zit er nog maar één in de boom, het kan de sleutel zijn naar de juiste cultivar. Zitten de takken te hoog, zoek dan naar stamschot. Soms biedt een gebroken takje uitkomst, daar is het natuurlijke proces onderbroken en zit vaak nog blad aan de tak. En vergeet vooral niet onder de boom te kijken”, knipoogt Simen, “als er geen blad meer aan de boom zit, ligt het er vaak nog wel onder.”

Winterkenmerken van linde
Voor alle soorten en in alle seizoenen geldt dat jonge aanplant lastig te herkennen is. Je kunt niet afgaan op een typerende kroonstructuur, schors of vruchten. En juist van jonge aanplant is de soort lang niet altijd in het systeem ingevuld.

Simen: “Nagenoeg onmogelijk is om in de winter de familie Rosaceae verder te determineren dan de hoofdsoort, zelfs voor een assortimentsexpert. Maar dat geldt zeker niet voor linde. Voor vijf veelvoorkomende lindesoorten en een veelgebruikte cultuurvariëteit zet ik de kenmerken voor herkenning in de winter op een rij.”

Tilia cordata (winterlinde of kleinbladige linde):
Algemeen: Kleine smalle lindeboom.
Detail: Opstaande vruchten/ opgaande vruchtstelen. Kleine knopjes, knoppen dicht op elkaar (korte internodiën), 2 knopschubben. Takken en knoppen chocoladebruin (licht) en kaal.

Tilia x europaea (Hollandse linde):
Algemeen: Veel stamschot en waterloten op stam- en stamvoet. Kruising tussen winter- en zomerlinde, maar lijkt meer op winterlinde.
Detail: Kale takken en knoppen. Vruchten hangend, niet geribd en aan bovenzijde wat afgeplat.

Tilia x europaea ‘Euchlora’ (Krimlinde):
Algemeen: Neerhangende takstructuur van onderste takken
Detail: Wat lichtere kale twijgen (groengeel), 2 knopschubben.

Tilia platyphyllos (zomerlinde of grootbladige linde):
Algemeen: houdt als soort het langst het blad vast. Cultivars hebben soms wat paars/bruine twijgen.
Detail: Vaak koraalrode twijgen, jonge behaarde twijgen, wintertwijgen vaak kaal, vaak groter en grover. (Eind)knop 3 knopschubben. Geribde vruchten.

Tilia tomentosa (zilverlinde):
Algemeen: Meeste cultivars, maar ook hoofdsoort sterk opgaande takstructuur
Detail: Berijpte/ donzige (grijze) twijgen en knoppen.

Tilia americana (Amerikaanse linde):
Algemeen: Grote bomen. Blad is groot met een scheer scheve ‘rechte’ bladvoet.
Detail: Grote knoppen, vruchten en (kale) takken. Opvallend veel doorzichtige schilfertjes op de twijg.

Meer info over winterkenmerken
Lezen over winterkenmerken van bomen? Raadpleeg gerust bomenbieb.nl. Simen: “Op de website ga je naar ‘alle boomsoorten’ en dan verschijnt een filter. Vervolgens kun je op geslacht filteren en bij ‘getoonde foto’ kiezen voor foto’s met knoppen. Je kunt de foto’s ook groter weergeven. Zo kun je per geslacht op winterkenmerken, maar ook op schors, blad of bloem filteren.”

Naast bomenbieb.nl heeft Simen ook nog wat boekentips:

1. Identification of Trees and Shrubs in Winter using Buds and Twigs (Bernd Schultz)
2. ANWB Bomengids van Europa (Owen Johnson & David More)
3. Knoppen en twijgen (Jean-Denis Godet)
4. Bosplantsoen (diverse auteurs)
5. Bomen in de winter (W. de Herder & C. van Veen)